Sau nhiều năm kiên trì ứng dụng khoa học kỹ thuật trong cải tạo giống, đất, chăm sóc… màu xanh của cây lá và những vườn rau đang dần tô đậm thêm sức sống nơi đầu sóng ngọn gió trên các đảo của quần đảo Trường Sa.

Cũng chính vì thế, khẩu phần rau xanh trong bữa ăn của những người lính giữa trùng khơi bốn mùa sóng vỗ đã từng bước được bảo đảm.

Đến giờ, lượng rau xanh ngoài đảo gần như không còn phụ thuộc vào những chuyến tàu từ đất liền. Đó là nhờ những người lính đã quen vận dụng kinh nghiệm nhà nông và cả ứng dụng những kỹ thuật trong trồng trọt. Bộ đội Trường Sa có nhiều người là con em nông dân và họ đã linh hoạt, sáng tạo vận dụng rất hiệu quả kinh nghiệm nhà nông “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” để có những lứa rau thu hoạch quanh năm.

Nguồn nước

Với người dân trên các đảo, nguồn nước mưa rất quan trọng. Nhưng nước mưa ngoài đại dương có chứa một lượng muối, nếu mưa thẳng xuống sẽ khiến cho rau xanh bị táp. Qua quá trình quan sát và tích lũy kinh nghiệm, cán bộ, chiến sĩ trên đảo truyền nhau “bí quyết” sử dụng nước mưa hiệu quả nhất, đó là sử dụng hồ lắng. Những hồ lắng này có thể làm bằng thùng phuy, hoặc đơn giản hơn là đào hố lót nylon. Lâu ngày, trong hồ lắng sẽ sinh ra các loại rêu, tảo, vi sinh vật trung hòa chất muối có trong nước mưa. Đây mới là nguồn nước tưới chủ yếu cho cây, nhất là các loại rau xanh ngắn hạn. Thời gian qua, trên đảo đã được lắp hệ thống xử lý nước biển thành nước ngọt, mặc dù với công suất có giới hạn.

Nguồn đất

Xuất phát từ yêu cầu tạo ra nhiều đất canh tác trên quần đảo Trường Sa, Trung tâm Quan trắc và Phân tích môi trường biển (Bộ Tư lệnh hải quân) đang thực hiện đề tài “Cải tạo cát san hô thành đất để trồng cây” tại đảo Sinh Tồn. Để có đất trồng trọt, bộ đội trộn lẫn xơ dừa, mùn cưa, lá cây với cát, tạo ra đất có mùn. Nhiều loại rau đã được trồng trên nền đất này phát triển tốt hơn đất thông thường.

Việc trồng rau cũng được các chiến sĩ điều chỉnh phù hợp địa hình từng đảo, khí hậu từng mùa. Ở các đảo có diện tích nhỏ, như Đá Thị, Cô Lin, Len Đao…, chiến sĩ chắt chiu từng nắm đất màu từ đất liền chở ra, tận dụng cả xô, chậu, thùng nhựa, chậu xi-măng, chậu composite để ươm trồng rau xanh. Các vườn rau, khu vực tăng gia được quây kín, tránh gió biển mặn.

Kết quả

Trên đảo Đá Thị có 3 vườn, tổng diện tích 78m2. Những loại cây rau như cải, ngót, muống, cà tím, mồng tơi… Đảo Cô Lin cũng có 78m2 đất trồng rau, năm 2023 thu hoạch được 725 kg, bảo đảm cơ bản rau xanh cho bữa ăn của bộ đội. Hệ thống hồ lắng được sắp xếp liên hoàn từ phía ngoài vào trong vườn. Nước qua quá trình lắng muối, sẽ được tưới vào gốc cây để giữ ẩm. Vườn ở các đảo nhỏ này đều được quây bạt bốn phía nhằm tránh gió, phía trên phủ nhựa trong để có đủ ánh sáng cho cây sinh trưởng. Ngoài ra, bộ đội còn tận dụng tất cả các góc khuất gió và có nắng để trồng các loại rau gia vị… tạo ra một lượng rau xanh dồi dào bổ sung vào khẩu phần ăn hằng ngày.

Trên đảo Sinh Tồn, với có diện tích rộng hơn 500m2, được tổ chức theo 8 nhà màng, trồng nhiều chủng loại rau xanh như rau muống, cải, dền, ngót, bầu, bí… đều phát triển tốt.

Với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng ngoài đảo, bộ đội Trường Sa đã lựa chọn giống cây phù hợp điều kiện tự nhiên, mùa gió, hướng gió. Dịp gần Tết Nguyên đán là mùa trồng rau cải, ngót rất tốt vì vừa có mưa, vừa có nắng. Từ tháng 2 trở đi là mùa bảo đảm nước, sẽ tập trung trồng rau mồng tơi, ngót, muống đất, là những giống rau có thể phát triển trên đất bạc màu, thân, rễ của chúng cũng góp phần cải tạo đất.

Vườn ươm cây xanh đảo Song Tử Tây rộng 80m2, đang ươm các giống bàng ta, phong ba, bão táp, mù u, hoa giấy…

Với 2 loại cây phong ba và bão táp, trên mỗi cây “mẹ”, anh em cạo vỏ, tạo ra nhiều “túi ươm”. Bằng kinh nghiệm, khi quan sát thấy đã đủ điều kiện sẽ cắt cành đem đi trồng… Không chỉ có cây giống trồng trên đảo, Song Tử Tây còn cung cấp cho đảo Đá Nam gần 1.000 cây giống các loại.

Rừng phi lao xanh thẫm, đầy sức sống trên đảo Sinh Tồn là kết quả của những nỗ lực, công sức của bộ đội thời gian qua. Các đơn vị, nhất là các phân đội đề ra chỉ tiêu mỗi tháng phải nhập vào bếp ăn bao nhiêu ki-lô-gam rau, lấy đó làm tiêu chí đánh giá và bình xét thi đua khen thưởng.

Hằng tuần, tổ thi đua của cụm sẽ đi chấm điểm thi đua về công tác chăm sóc, xuống giống, thu hoạch rồi chuyển giống cho hợp lý. Sau một tuần, cụm sẽ biểu dương những tập thể, phân đội hoàn thành tốt nhiệm vụ, chỉ tiêu. Từ kết quả đó sẽ đúc rút kinh nghiệm cho sự nghiệp “xanh hóa Trường Sa” ngày càng tốt hơn.

Nhờ kinh nghiệm của bộ đội truyền đạt lại, các hộ dân trên đảo Song Tử Tây và đảo Sinh Tồn đều tự cung cấp đủ rau xanh ăn quanh năm, kể cả vào những tháng mùa khô, thiếu nước. Nhiều gia đình không những đủ rau xanh mà còn thừa để bán lại cho các tàu cá đánh bắt lâu ngày trên biển.

Màu xanh trên quần đảo là minh chứng cho cuộc sống ổn định lâu dài của bộ đội và nhân dân Trường Sa, quyết tâm xây dựng huyện đảo là trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội trên biển của cả nước, là pháo đài vững chắc bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.