Khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam hiện có khoảng hơn 940.000 doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, sử dụng 82% tổng số lao động vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 42-43% GDP và chiếm hơn 30% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Đặc biệt trong giai đoạn 2016-2023, tốc độ tăng trưởng của khu vực kinh tế tư nhân thường xuyên duy trì ở mức 6-8%/năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng bình quân của nền kinh tế. So sánh với khu vực kinh tế nhà nước (chiếm khoảng 28% GDP) và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (khoảng 20% GDP), rõ ràng kinh tế tư nhân là trụ cột quan trọng nhất về mặt sản xuất kinh doanh nội địa.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm 97% tổng số DN, đóng góp hơn 50% việc làm phi nông nghiệp, giúp ổn định thị trường lao động. Kinh tế tư nhân là khu vực năng động nhất trong đổi mới công nghệ, sáng tạo sản phẩm và dịch vụ. Các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tăng nhanh, từ 1.500 startup năm 2015 lên hơn 3.800 startup vào năm 2023. Năng suất lao động trong khu vực kinh tế tư nhân có sự cải thiện mạnh mẽ, tăng trung bình 4-6%/năm trong giai đoạn 2016-2023, đóng góp đáng kể vào mức tăng trưởng năng suất lao động chung của cả nước (4,9% năm 2023).

Các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam như Vingroup, Masan, Thaco, FPT… đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường khu vực và toàn cầu. Xuất khẩu của khu vực kinh tế tư nhân trong nước chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu (khoảng 110-120 tỷ USD/năm). Đặc biệt, doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng nội địa, giúp tận dụng cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP. Các doanh nghiệp tư nhân chiếm hơn 60% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may (ước đạt 40 tỷ USD năm 2023) ; các doanh nghiệp tư nhân như Vinamilk, TH True Milk, PAN Group đã có chân vững chắc trên thị trường thế giới.

Mặc dù có nhiều đóng góp quan trọng trong nền kinh tế, song những năm qua khu vực kinh tế tư nhân vẫn gặp không ít rào cản, hạn chế phát triển. Dù chiếm hơn 97% số doanh nghiệp, nhưng doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ tiếp cận được khoảng 25% tổng tín dụng của hệ thống ngân hàng. Thủ tục vay vốn phức tạp, yêu cầu tài sản thế chấp cao, trong khi doanh nghiệp tư nhân có hạn chế về tài sản cố định. Kênh huy động vốn từ thị trường chứng khoán còn thấp, khiến các doanh nghiệp tư nhân chiếm chưa đến 10% tổng vốn hóa thị trường.

Ngoài ra, những khó khăn về môi trường kinh doanh và thủ tục hành chính thời gian qua cũng khiến các DN chưa đủ động lực bứt phá. Chỉ số môi trường kinh doanh của Việt Nam năm 2023 xếp hạng 70/190 quốc gia, thấp hơn một số nước ngay trong khu vực như Thái Lan hay Malaysie. Nhiều doanh nghiệp phản ánh tình trạng thủ tục hành chính phức tạp, thiếu minh bạch, gây khó khăn trong việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ, nhất là các ngành logistics, tài chính, thương mại điện tử…

Thực tế cho thấy, kinh tế tư nhân hiện vẫn đối mặt với nhiều rào cản kìm hãm sự phát triển, chưa bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh, chưa đáp ứng được yêu cầu, mặc dù là lực lượng lớn của kinh tế đất nước.

Quan điểm lớn nhất của Nghị quyết là :  

1/ Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, cùng kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân giữ vai trò nòng cốt, đưa đất nước thoát khỏi nguy cơ tụt hậu, vươn lên phát triển thịnh vượng.  

2/ Việc phát triển kinh tế tư nhân nhanh, bền vững, hiệu quả, chất lượng cao vừa là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, vừa mang tính chiến lược lâu dài ; cần được cụ thể hóa trong các chiến lược, chính sách phát triển đất nước.

3/ Xóa bỏ triệt để nhận thức, tư tưởng, quan niệm, thái độ định kiến về kinh tế tư nhân.

Điểm nổi bật của Nghị quyết nằm ở ba hướng lớn, đó là :

• Do thể chế, pháp luật còn vướng mắc, bất cập : Giảm sự phiền hà, tập trung vào việc cắt giảm thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp gia nhập và hoạt động trên thị trường ;
• Do quyền tài sản và quyền tự do kinh doanh chưa được bảo đảm đầy đủ : Tăng cường mức độ bảo vệ với sự đảm bảo quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, tạo sự an tâm cho nhà đầu tư và doanh nhân ;
• Do một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả và khó tiếp cận : Khơi thông mọi nguồn lực thông qua việc tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn, đất đai, công nghệ và các nguồn lực khác phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh.