Từ lâu, chợ truyền thống Việt Nam đã là trung tâm của đời sống đô thị và nông thôn, nhưng nay đang dần biến mất. Từng nhộn nhịp, sôi động và ồn ào, giờ đây chúng đang phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các siêu thị, trung tâm thương mại hiện đại và bán lẻ trực tuyến.

Lượng khách hàng giảm mạnh

Theo  Sở Công Thương, lượng khách hàng đến các chợ này đã giảm từ 30 đến 50% kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát. Sự sụt giảm này ảnh hưởng đến tất cả các ngành hàng ở các mức độ khác nhau : thực phẩm, quần áo và hàng gia dụng. Các tiểu thương đang gặp khó khăn buộc phải cắt giảm một nửa lượng hàng nhập khẩu để thích ứng với hiện tượng này.

Sự lên ngôi của lối sống hiện đại

Có nhiều lý do rõ ràng và đa dạng. Xu hướng hướng đến hình thức tiêu dùng mới được lý giải bởi những thay đổi trong thói quen mua sắm. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm hơn đến an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn vệ sinh và khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm được trưng bày.

Hơn nữa, các siêu thị thu hút khách hàng nhờ giá cả được niêm yết rõ ràng, chương trình khách hàng thân thiết và giảm giá. Chính sách đổi trả và giao hàng tận nhà cũng được khách hàng đánh giá cao. Trải nghiệm mua sắm trọn vẹn đang được thiết lập tại những nơi này, mang lại sự thuận tiện và an tâm hơn cho nhiều người Việt Nam.

Ngược lại, các chợ truyền thống đang phải chịu những ảnh hưởng tiêu cực : giá cả bấp bênh, hàng hóa không rõ nguồn gốc và hàng giả. Cơ sở hạ tầng của những khu chợ này cũng không giúp ích gì, vì thường đã cũ kỹ và xuống cấp. Cạnh tranh gay gắt từ thương mại điện tử và các trung tâm thương mại làm gia tăng áp lực lên các doanh nghiệp nhỏ.

Biểu tượng của văn hóa Việt

Tuy nhiên, những khu chợ này vẫn là một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt Nam. Ở các tỉnh, chúng vẫn đóng vai trò quan trọng trong đời sống người dân địa phương, đặc biệt là trong các dịp lễ hội. Hơn nữa, những khu chợ này vẫn thu hút khách du lịch, những người biết rằng chúng là điểm trung tâm để khám phá văn hóa Việt Nam.

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, chợ Bến Thành vẫn thu hút nhiều du khách. Tuy nhiên, họ thường ra về tay không, chủ yếu vì đến đây để trải nghiệm văn hóa. Thói quen mặc cả cũng khiến nhiều người nản lòng. Nhiều người không quen với các quy tắc, sợ phải trả giá quá cao, nên họ tránh mặc cả.

Hướng tới các mô hình kết hợp

Một giải pháp đang được các chuyên gia tại Đại học Kinh tế – Luật Thành phố Hồ Chí Minh cân nhắc là áp dụng hình thức kết hợp giữa chợ truyền thống và thương mại điện tử : đào tạo người bán hàng trực tuyến và các tiêu chuẩn mới của thương mại toàn cầu, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, và tái định nghĩa chợ truyền thống, không chỉ là không gian văn hóa, xã hội, mà còn, và trên hết, là không gian kinh tế.

Trước sự hiện đại hóa nhanh chóng của đất nước và những thay đổi trong thói quen sinh hoạt của người dân, việc hỗ trợ các chợ truyền thống để chúng không biến mất khỏi bức tranh toàn cảnh Việt Nam vẫn là điều cần thiết. Vượt ra ngoài những con số, những chợ truyền thống còn là không gian sống và là sự phản ánh một nền văn hóa đậm nét.