Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam vừa công bố toàn văn Dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV để lấy ý kiến nhân dân.

Báo cáo dự thảo tổng kết 40 năm đổi mới, nhấn mạnh rằng Việt Nam đã đạt được những thành tựu “rất quan trọng, toàn diện và mang tính đột phá, với nhiều điểm sáng nổi bật”. Trong giai đoạn 2021–2025, tăng trưởng GDP bình quân đạt 6,3%/năm, quy mô nền kinh tế vượt 510 tỷ USD và thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 5.000 USD, đưa Việt Nam vào nhóm các quốc gia có thu nhập trung bình cao.

Tuy nhiên, dự thảo cũng chỉ ra một số hạn chế như : sự chồng chéo trong thể chế, tăng trưởng chưa đạt tiềm năng, năng lực công nghệ còn yếu và tình trạng phân hóa xã hội ngày càng tăng.

Từ đó, văn kiện xác định giai đoạn 2026–2030 là bước ngoặt quan trọng đối với Việt Nam, khi đất nước phải chuyển đổi sang một mô hình tăng trưởng mới, dựa trên thể chế linh hoạt, kinh tế xanh và con người sáng tạo – những nền tảng cho một xã hội phát triển tự chủ.

Tài liệu xác định rõ ba giai đoạn phát triển:

• Đến năm 2030 : Việt Nam trở thành nước công nghiệp hiện đại có thu nhập trung bình cao.
• Đến năm 2045 : Trở thành nước phát triển có thu nhập cao.
• Đến năm 2050 : Hướng tới một xã hội phồn vinh, văn minh và hạnh phúc.

Ba trụ cột chiến lược đang được tái cấu trúc theo hướng toàn diện hơn :

1. Đặt nền tảng cho phát triển nhanh và bền vững.
2. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ.
3. Đầu tư đồng bộ vào hạ tầng kinh tế – xã hội, ưu tiên hạ tầng số, năng lượng, giao thông chiến lược và đô thị xanh.

Dự thảo cũng đề xuất sửa đổi sâu rộng Hiến pháp năm 2013, nhằm củng cố Nhà nước pháp quyền, thúc đẩy phân cấp và phân quyền, đồng thời xây dựng một cơ chế vận hành linh hoạt, hiệu quả hơn.

---

Khoa học và công nghệ : Động lực chính của tăng trưởng

Lần đầu tiên, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được đặt ở vị trí trung tâm của mô hình tăng trưởng. Văn kiện nhấn mạnh rằng “phát triển khoa học và công nghệ là nhiệm vụ trọng tâm, điều kiện tiên quyết để Việt Nam tiến tới nền kinh tế tri thức”.

Các lĩnh vực ưu tiên bao gồm : trí tuệ nhân tạo, chất bán dẫn, công nghệ sinh học, vật liệu mới, năng lượng sạch, công nghệ lượng tử, không gian và năng lượng hạt nhân dân sự.

Việt Nam sẽ xây dựng Trung tâm dữ liệu quốc gia, phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, hình thành mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn cầu và khuyến khích chuyên gia Việt kiều cùng doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các công nghệ mới.

Đồng thời, Việt Nam đang tiến hành chuyển đổi toàn diện sang kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn, với mục tiêu đến năm 2030, khu vực này sẽ đóng góp 30% GDP. Trong bối cảnh đó, văn kiện nhấn mạnh khái niệm “chủ quyền công nghệ”, thể hiện khát vọng tự chủ trong các lĩnh vực chiến lược, coi việc làm chủ các công nghệ then chốt là lợi thế quốc gia.

Mối liên kết giữa khoa học, công nghệ và kinh tế mở ra cách tiếp cận mới : không chỉ dừng lại ở việc ứng dụng, mà còn sáng tạo. Nếu trước đây công nghệ chỉ được coi là công cụ phục vụ sản xuất, thì nay nó trở thành nền tảng của mô hình tăng trưởng mới, nơi tri thức và đổi mới sáng tạo là yếu tố tạo ra giá trị gia tăng cao nhất.

---

Con người – trung tâm của phát triển bền vững

Trong cấu trúc tổng thể của văn kiện, nhân dân được đặt ở vị trí trung tâm – vừa là mục tiêu, vừa là động lực của mọi chính sách. Việt Nam xác định “bốn giá trị cốt lõi” – dân tộc, văn hóa, gia đình và con người – là nền tảng tinh thần cho thời kỳ phát triển mới, coi sự hài lòng của nhân dân là thước đo thành công của Nhà nước.

1. Giáo dục được xem là ưu tiên quốc gia hàng đầu, quyết định tương lai đất nước. Việt Nam sẽ tích hợp giáo dục số (trí tuệ nhân tạo) vào chương trình phổ thông, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, và phát triển một số đại học định hướng nghiên cứu để trở thành trung tâm khoa học và đổi mới sáng tạo khu vực.
2. Chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao : Việt Nam chủ động hội nhập quốc tế trong lĩnh vực giáo dục, thu hút nhân tài và chuyên gia trong và ngoài nước, xây dựng xã hội học tập suốt đời, coi tri thức là vốn xã hội quý giá nhất.
3. Y tế và an sinh xã hội : Việt Nam hướng tới hệ thống y tế toàn diện, với khám sức khỏe định kỳ cho toàn dân, miễn phí điều trị cơ bản tại bệnh viện và bảo hiểm y tế toàn dân. Một chính sách an sinh xã hội đa tầng được triển khai để không ai bị bỏ lại phía sau. Mục tiêu đến năm 2030 là xóa đói giảm nghèo hoàn toàn và tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi.